آيا مي‌دانيد مسئوليت ناشي از فعل غير به چه معناست و در چه مواردي كاربرد دارد؟ طبق قاعده هر شخصي مسئول رفتار خود بوده و نبايد به علت فعل يا ترك فعل ديگران مسئول به شمار آيد، لكن اين قاعده در مواردي تخصيص خورده و قانون گذار به دلايلي خاص، شخص را مسئول زيان به وجود آمده از فعل ديگري قرار داده است. در ادامه به بررسي مسئوليت ناشي از فعل غير و هم چنين بررسي مطالب مربوط به آن مي‌پردازيم.

منبع : مسئوليت فعل غير

دلايل به وجود آمدن مسئوليت ناشي از فعل غير

الف – قانونگذار با اين كار خواسته از زيان ديده حمايت كرده و زيان تا حد ممكن در عمل بدون جبران باقي نماند، يعني در مواردي كه غالباً فاعل زيان توان مالي جبران خسارت را ندارد شخص ديگري كه معمولاً مال‌دار است مسئول به شمار آيد.

ب – قانونگذار مسئوليت را به عنوان ابزاري براي تشويق اشخاص به انجام دادن تكليف احتياط و مراقبت و نظارت به كار برده است، براي مثال در مواردي كه فاعل زيان تحت نظارت و مراقبت ديگري اقدام مي‌‌كند، اگر ناظر مسئول خسارت ناشي از رفتار فاعل زيان به شمار آيد به صورت طبيعي در انجام دادن وظيفه‌اش دقت بيشتري مي‌كند و از بروز حادثه تا حد امكان جلوگيري به عمل مي‌آورد.

مسئوليت ناشي از فعل غير در نظام حقوقي ايران

در نظام حقوقي ايران مي‌توان عناويني از مسئوليت ناشي از فعل غير را نام برد كه در واقع مسئوليت ناشي از فعل غير نيست اما چون مباشر خسارت شخص ديگري مي‌باشد در ظاهر به نظر مي‌رسد مسئوليت ناشي از فعل غير است.

ممكن است برخي مصاديق مانند مسئوليت سرپرست صغير و مجنون در واقع مسئوليت خاص و ناشي از فعل غير نباشد؛ لكن در اين موارد به هر حال مقررات خاصي وجود داشته و از اين رو اين مسئوليت‌ها خاص تلقي مي‌شوند.

البته درباره دولت به عنوان يك شخص حقوقي اگر طبق نظريه ركن و يا نمايندگي ارگانيك عمل شود ديگر نمي‌توان مسئوليت دولت براي جبران خسارت به وجود آمده از خطاي كارمندان را مسئوليت ناشي از فعل غير دانست؛ به دليل اين كه طبق اين نظريه، كارمندان دولت اندام‌هاي آن محسوب شده و اگر خطايي رخ دهد در واقع اين دولت است كه مرتكب خطا شده است.

مهم ترين مسئوليت‌هاي ناشي از فعل غير

1 – مسئوليت كارفرما نسبت به خسارات ناشي از فعل كارگران

مسئوليت كارفرما در قبال خسارت ناشي از فعل يا ترك فعل كارگران را به دو بخش مي‌توان تقسيم كرد.

گاهي خسارت به خود كارگران وارد مي‌شود و گاه به اشخاص ثالث آسيب مي‌رسد. بر طبق قانون تامين اجتماعي، كارگران بايد در قبال حوادث و بيماري‌ها بيمه شوند و كارفرما بايد به اين تكليف عمل نمايد و بيمه نكردن كارگر سبب رفع مسئوليت سازمان تامين اجتماعي براي جبران ضرر‌هاي وارد به كارگران به علت حوادث ناشي از كار نخواهد بود.

اما درباره خساراتي كه به اشخاص ثالث مي‌رسد طبق ماده ۱۲ قانون مسئوليت مدني، كارفرماياني كه مشمول قانون كارند مسئول جبران خساراتي هستند كه از طرف كاركنان اداري و يا كارگران آن در حين انجام كار يا به مناسبت آن وارد گشته، مگر اين كه محرز شود تمام احتياط‌هايي كه اوضاع و احوال قضيه ايجاب نموده، رعيت شده يا اين كه اگر احتياط‌هاي مزبور  رعايت مي‌شده باز هم زيان وارد مي‌شده است. كارفرما حق دارد به وارد كننده خسارت در صورتي كه مطابق قانون مسئول باشد رجوع كند.

2 – مسئوليت دولت و موسسات عمومي

طبق ماده ۱۱ قانون مسئوليت مدني كارمندان دولت و شهرداري‌ها و موسسات وابسته به آن‌ها كه حين انجام وظيفه عمداً يا در نتيجه بي‌احتياطي، به اشخاص خسارت بزنند شخصاً مسئول جبران خسارت وارده مي‌باشند، ولي هرگاه خسارات وارده مستند به عمل آنان نباشد و به علت نقص وسايل ادارات و موسسات مزبور ايجاد گردد، در اين صورت جبران خسارت بر عهده اداره يا موسسه مربوطه قرار مي‌گيرد؛ ولي در مورد اعمال حاكميت دولت، هر گاه اقداماتي كه بر حسب ضرورت و براي تامين منافع اجتماعي، طبق قانون به عمل بيايد و موجب ضرر ديگري بشود، پرداخت خسارت منتفي است.

3 – مسئوليت سرپرست نسبت به فعل صغير و مجنون

طبق ماده ۷ قانون مسئوليت مدني كسي كه نگهداري يا مواظبت مجنون يا صغير، به موجب قانون يا قرارداد، بر عهده‌اش قرار گرفته در صورت تقصير در نگهداري يا مراقبت، مسئول جبران زيان وارده از ناحيه مجنون يا صغير مي‌باشد و در صورتي كه استطاعت جبران تمام يا قسمتي از زيان وارده را نداشته باشد، از مال مجنون يا صغير، زيان جبران انجام مي‌پذيرد و در هر صورت جبران زيان بايد به نحوي انجام شود كه موجب عسرت و تنگدستي جبران كننده زيان نشود.

4 – مسئوليت متصدي حمل و نقل نسبت به فعل ديگران

طبق ماده ۳۸۸ قانون تجارت متصدي حمل و نقل مسئول حوادثي مي‌باشد كه براي اموال حمل شده در مدت حمل و نقل ايجاد مي‌شود. اگر از فردي خواسته شود كه كالايي را حمل كند و به آن آسيبي برسد حود فرد مسئول است و اين مسئوليت مستقيم است. اما اگر اين فرد شخص ديگري را مامور حمل نمايد و كالا آسيب ببيند آمر باز هم مسئول است اما حق رجوع به حمل كننده‌اي كه زيان را وارد آورده دارد.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص مسئوليت فعل غير، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد . كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده‌اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون مسئوليت فعل غير پاسخ دهند.