دستگاه قضايي در خصوص بعضي از افراد تعقيب كيفري را با تشريفات خاصي انجام مي‌دهد حتي گاهي اين امكان وجود دارد كه اشخاصي كه از وظيفه اجتماعي خاصي برخوردار هستند از تعقيب كيفري مصونيت داشته باشند. مصونيت ياد شده به سه دسته تقسيم مي‌شود: دسته اول مصونيت قضات يا تشريفاتي مي‌باشد و در دسته دوم با مصونيت پارلماني روبه‌رو هستيم در آخر هم به بررسي مصونيت سياسي مي‌پردازيم.

منبع  : مصونيت قضايي

مصونيت قضايي

يعني چنانچه افرادي مرتكب جرمي شوند از تعقيب و صدور حكم عليهشان مصون مي‌مانند و در يك كلام به موجب جرم ارتكابي مجازات نمي‌شوند.

مصونيت قضايي قضات

اين دسته از مصونيت از دو جهت قابل بررسي مي‌باشد. جهت اول جهت شغلي مي‌باشد و جهت دوم قابليت تعقيب كيفري و اين نوع از مصونيت در خصوص قضات مي‌باشد. به زبان ساده‌تر ما در ادامه به بررسي مصونيت شغلي قضات مي‌پردازيم. مصونيت شغلي قضات مربوط به سمت قاضي و تغيير محل خدمت او است. مطابق قانون اساسي انفصال دائم يا موقت قاضي از شغل و سمت بدون محاكمه و اثبات جرم ممنوع مي‌باشد. همچنين تغيير محل خدمت قاضي و تغيير سمت او به استثناي موردي كه مصلحت ايجاب كند ممنوع مي‌باشد.

اگر قاضي مرتكب جرم عمدي بشود پس از ارتكاب جرم دادستان انتظامي قضات در جريان قرار مي‌گيرد و در مرجع خاصي رسيدگي آغاز مي‌شود. جرايم قضات در دادگاه انتظامي قضات پيگيري مي‌شود. در خصوص جرائم غير عمد بايد به اين نكته اشاره كرد كه جز در مواردي كه منتهي به بازداشت مي‌شود نيازي به تعليق قاضي نمي‌باشد.

از دو پاراگراف بالا مي‌توان نتيجه گرفت كه قضات مصونيت شغلي دارند ولي مصونيت قضايي ندارند.

مصونيت پارلماني

مصو‌نيت پارلماني مصونيتي است كه اختصاص به نمايندگان مجلس دارد. اگر بخواهيم به طور كلي مصونيت‌هاي نمايندگان مجلس را بيان كنيم بايد به مصو‌نيت نسبي و مطلق اشاره نماييم.

مصونيت مطلق نمايندگان مجلس اختصاص به زماني دارد كه نمايندگان مجلس در حال انجام وظايف نمايندگي خود مي‌باشند. نمايندگي مطلق نماينگان مجلس به اين معناست كه در دوران تصدي خود هر گونه اقدامي در خصوص منافع ملت مي‌توانند انجام دهند و كسي نمي‌تواند آنان را از اين بابت مواخذه كند.

مسئوليت بيان شده در خصوص وظايف يك نماينده مجلس است كه داراي مصونيت و آزادي عمل است اما اگر يك نماينده مرتكب قتل شود پيگيري وي ممكن است.

مصونيت نسبي در نظام دادرسي ايران كاربرد ندارد اما اگر بخواهيم به طور اجمالي به آن اشاره كنيم بايد بيان كنيم كه در خصوص مصونيت نسبي نمايندگان مجلس را نمي‌توان بدون اجازه تعقيب كرد. در قانون آيين دادرسي كيفري آمده است كه دادسراي عمومي و انقلاب تهران اين حق را دارد كه نمايندگان مجلس را تعقيب كند اما بايد به اين نكته توجه شود كه در آيين‌نامه داخلي مجلس آمده است كه مراتب فوق بايد به اطلاع مجلس برسد.

مصونيت قضايي سياسي

در خصوص مصو‌نيت سياسي بايد در ابتدا به افرادي اشاره كرد كه از اين نوع مصو‌نيت برخوردار مي‌باشند. افرادي مثل مامورين ديپلماتيك، مأمورين كنسولي و مأمورين سياسي كه در ادامه به بررسي دقيق‌تر آن‌ها مي‌پردازيم.

مامورين ديپلماتيك

در خصوص مامورين ديپلماتيك نكته حائز اهميت اين جاست كه آن‌ها از تعقيب قضايي در خصوص جرايم ارتكابي مصون مي‌باشند و مستند هم كنوانسيون وين مي‌باشد. همچنين اين كنوانسيون در مجلس ايران به تصويب رسيده است. آنچه كه بايد مورد بررسي بيشتر قرار بگيرد جرم ارتكابي از سوي آن‌هاست كه تفاوتي نمي‌كند كه جرم مزبور مهم باشد يا خير و يا اينكه ارتباطي به شغل آن‌ها داشته باشد يا خير. در هر حال اشخاص از تعقيب قضايي معاف مي‌باشند.

در خصوص خانواده اين افراد بايد بيان كرد كه اگر دو شرط محقق شود آن‌ها از مصو‌نيت برخوردار مي‌شوند. اولين شرط عبارت است از اينكه خانواده اين اشخاص در كشور پذيرنده مقيم باشند و دومين شرط از اين قرار است كه خانواده اين اشخاص تبعه كشور مزبور نباشند.

مامورين كنسولي

افراد ديگري كه مشمول اين مصو‌نيت مي‌شوند ماموران كنسولي مي‌باشند. اين افراد نيز به موجب كنوانسيون وين در خصوص جرائمي كه به وظيفه آن‌ها يعني كنسولي مربوط مي‌شود از مصو‌نيت سياسي برخوردار مي‌شوند.

مأمورين سياسي

گروه آخر از اين افراد مأمورين سياسي هستند كه براي انجام ماموريت خاصي وارد كشور ديگري مي‌شوند. مستند اين مصو‌نيت نيز كنوانسيون وين مي‌باشد. اين مصو‌نيت مانند مصونيت مأموران ديپلماتيك است و در خصوص افرادي صدق مي‌كند كه وارد كشور مي‌شوند تا يك ماموريت خاص سياسي را انجام بدهند.
در همه اين موارد صدور قرار منع يا موقوفي تعقيب در خصوص افرادي كه به آن‌ها پيش‌تر اشاره شد اشكالي ندارد.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص مصونيت قضايي، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد. كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده‌اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون مصونيت قضايي پاسخ دهند.