مسئوليت مدني به اين معناست كه شخصي به ديگري ضرر و زياني وارد آورد كه رابطه قراردادي با او ندارد. در هر مورد كه شخصي موظف به جبران ضرر ديگري باشد مي‌گويند در برابر او مسئوليت مدني دارد يا ضامن است‌. بنابراين آن فردي كه ضامن است بايد جبران خسارت كند. در ادامه به بررسي راه‌هاي جبران خسارت و بررسي مواد قانوني مربوط به آن مي‌پردازيم.

دعواي مسئوليت مدني

در بيشتر موارد، مسئول خسارت، بدون اقامه دعوي به جبران خسارت اقدام نمي‌كند و به همين دليل زيان ديده بايد اقامه دعواي مسئوليت مدني كند.
اين دعوا بسته به شرايط و نوعي كه دارد مي‌تواند در دادگاه كيفري و در دادگاه حقوقي رسيدگي شود. اگر فعل زيانبار، جرم كيفري باشد در دادگاه كيفري و اگر فعل زيانبار عنوان مجرمانه نداشته باشد، در دادگاه حقوقي رسيدگي مي‌شود.
نكته: طبق بند الف ماده ۹ قانون شورا‌هاي حل اختلاف اگر خسارت وارده كمتر از ۲۰۰ ميليون ريال باشد شوراي حل اختلاف صلاحيت رسيدگي به دعواي مسئوليت مدني را خواهد داشت.

خواهان دعواي مسئوليت مدني

دعواي مسئوليت مدني بايد از سوي زيان ديده اقامه شود زيرا طبق ماده ۲ قانون آيين دادرسي مدني، اقامه دعوا از سوي كسي كه ذي نفع دعوي نيست يعني از اين طرح دعوا نفعي به او نمي‌رسد، پذيرفته نمي‌شود.

خوانده دعواي مسئوليت مدني

خوانده دعواي مسئوليت مدني شخصي است كه بايد جبران خسارت كند.
اگر مسئول حادثه فوت كرده باشد، مي‌توان عليه ورثه او كه قائم مقام قانوني فرد محسوب مي‌شوند، دعواي مسئوليت را اقامه كرد.

راه‌هاي جبران خسارت

راه‌هاي جبران خسارت عبارتند از جبران عيني ( اعاده وضع سابق ) و دادن معادل، كه دادگاه با توجه به اوضاع و احوال و شرايط معين مي‌كند كه شيوه و طريقه جبران خسارت به كدام يك از اين موارد مي‌باشد.

الف – جبران عيني

بهترين شيوه براي جبران خسارت آن است كه وضع زيان ديده كاملاً به حالت پيش از ورود ضرر بازگردانده شود. در جبران عيني ضرر كاملاً محو مي‌شود و به همين دليل اين شيوه بر ديگر شيوه‌ها ارجحيت دارد.
براي مثال اگر كسي خانه‌اي را خراب كند، دادگاه مي‌تواند به بازسازي خانه حكم دهد و از اين طريق وضع را به حالت سابق بازگرداند.
البته در خسارت‌هاي معنوي و بدني امكان بازگرداندن وضع پيشين وجود ندارد اما در خسارت‌هاي مالي اجراي اين شيوه ممكن است.

ب – دادن معادل

يكي ديگر از راه‌هاي جبران خسارت دادن معادل مي‌باشد در اين موارد بايد معادل آنچه كه بر اثر فعل يا ترك فعل مسئول حادثه از دارايي زيان ديده خارج و يا كم شده است به دارايي او وارد شود، كه اين معادل مي‌تواند به دو صورت انجام پذيرد: جبران نقدي و جبران غير نقدي خسارت.

جبران نقدي خسارت

اصل بر اين است كه در جبران نقدي خسارت، غرامت به صورت يكجا و فوري پرداخت شود اما دادگاه مي‌تواند به لحاظ وضع مالي مسئول زيان، به پرداخت خسارت به صورت قسطي حكم كند.
همچنين جبران نقدي خسارت ممكن است به صورت پرداخت مستمري باشد، در اين نوع از پرداخت مبلغ كل و تعداد پرداخت‌ها مشخص نيست و ممكن است تعهد به پرداخت مستمري تا پايان عمر زيان‌ديده باقي بماند.

جبران غيرنقدي خسارت

جبران غيرنقدي خسارت به اين معناست كه مي‌توان مثل مال را تسليم كرد كه در اين صورت ديگر نوبت به پرداخت قيمت نخواهد بود زيرا مثل مال، صفات نوعي آن را دارد. البته مثل همه اموال وجود ندارد و دادن مثل آن هميشه امكان‌پذير نمي‌باشد.

توصيه مي‌كنيم مقاله خسارت تاخير را مطالعه نماييد.

توصيه مي‌كنيم مقاله خسارت عدم انجام تعهد را مطالعه نماييد.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص مسئوليت مدني، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد . كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون مسئوليت مدني پاسخ دهند .