انساني كه دارايي خود را خدا وقف مي‌كند قطعا توشه‌اي ارزشمند براي سفر خود به آخرت تهيه كرده است. مالي كه وقف مي‌شود مانند هديه‌اي است كه در راه خدا داده مي‌شود و قطعا پس گرفتن اين هديه يا تغيير دادن در آن كار درستي نيست. از نظر شرعي و قانوني نيز امكان فروش يا هر گونه تصرف در مال وقفي وجود ندارد اما هميشه يكسري استثنائات وجود دارد. در اين مطلب به بررسي خريد و فروش و استثنائات فروش ملك اوقافي مي‌پردازيم.

براي دريافت مشاوره حقوقي مي توانيد با متخصصين و وكلاي با تجربه وكيل دات كام با شماره 02166419012 تماس بگيريد.

منبع:

ملك اوقافي

 شرايط خريد و فروش موقوفه

استثنائات فروش مال وقفي

ملك اوقافي چيست ؟

مالي كه واقف در راه خدا وقف مي‌كند موقوفه مي‌باشد. مانند اينكه شخصي باغ خود را وقف كند در اينجا باغ موقوفه است. مالي كه وقف مي‌شود بايد عين باشد و نمي‌توان منافع را وقف كرد. همچنين وقف زماني درست است كه بعد از استفاده كردن از منافع عين باقي بماند. مثلا وقف ميوه درست نيست زيرا با خوردن تمام مي‌شود و نمي‌ماند.

با توجه به اينكه آنچه در راه خدا استفاده مي‌شود منافع مال است در نتيجه شخص واقف هم بايد مالك عين باشد و هم مالك منافع آن. بر اساس ماده 64 قانون مدني فقط زماني مي‌توان مالي كه منافع آن براي ديگري است را وقف كرد كه منافعش موقتا متعلق به ديگريست ولي مالي كه به طور كلي منافع آن متعلق به غير است قابل وقف نيست.

فروش ملك اوقافي و استثنائات وارده بر آن

اصل بر آن است كه امكان فروش مال موقوفه وجود ندارد. اما در سه مورد است كه امكان فروختن آن وجود دارد. براي فروختن مال موقوفه شرايط سختي در نظر گرفته شده است كه در ادامه به سه مورد كه فروش موقوفه را ممكن مي‌كند مي‌پردازيم.

فروش مال موقوفه در صورت خرابي

با توجه به ماده 88 قانون مدني يكي از مواردي كه اجازه فروش مال موقوفه داده شده است در هنگام خرابي مال موقوفه است. در ماده ذكر شده است در صورتي كه مال موقوفه خراب گردد يا احتمال قوي برود كه خراب شود به طوري كه امكان استفاده از منافع موقوفه نباشد در اين صورت با رعايت سه شرط زير فروختن مال موقوفه جايز است:

1/ خرابي ايجاد شود يا اينكه در وضعيتي باشد كه امكان خرابي آن زياد باشد به حدي كه مال موقوفه قابل استفاده نباشد.

2/ در صورت به وجود آمدن شرط بالا خرابي به صورتي باشد كه امكان تعمير و ترميم آن وجود نداشته باشد.

3/ با اينكه امكان تعمير است ولي هيچكس حاضر به تعمير كردن آن نباشد.

خرابي بخشي از مال موقوفه

در ماده 89 قانون مدني در مورد اين موضوع توضيح داده شده است. اگر فقط بخشي از مال وقفي خراب شده باشد نه تمام آن فقط مي‌توان همان بخشي را كه خراب شده است فروخت و حق فروش بخش ديگر كه سالم است وجود ندارد.

به طور مثال يك خانه وقف شده است و يكي از بخش‌هاي اين خانه خراب شده با رعايت شرايط همان بخشي كه خراب شده است فروخته مي‌شود اما مابقي بدون تغيير مي‌ماند.

مگر در يك مورد كه خرابي بخشي كه آسيب ديده يا در شرف خرابي شديد است به حدي باشد كه نتوان از منافع قسمت‌هاي باقي مانده استفاده كرد. مثلا در همان مثال خانه بخشي از ميان خانه خراب شده كه نمي‌توان با فروش آن از مابقي استفاده كرد. در اين صورت مي‌توان تمام مال وقفي را فروخت.

فروش مال موقوفه در صورت اختلاف موقوف عليه

بر اساس ماده 349 قانون مدني يك مورد ديگر كه امكان فروش مال موقوفه هست زماني مي‌باشد كه بين موقوف عليهم اختلاف بيفتد. اين اختلاف هم در وقف عام امكان دارد و هم در وقف خاص. گاهي ممكن است شخص براي اهالي يك محل وقف كرده باشد يعني وقف عام و بين آن‌ها اختلاف بيفتد. گاهي هم ممكن است براي فرزندان آقاي الف وقف كرده باشد يعني وقف خاص و بين آن‌ها اختلاف بيفتد.

البته هر اختلافي جواز فروش ندارد بلكه بر اساس ماده 349 قانون مدني فقط در صورتي كه 2 شرط زير باشد با وجود اختلاف مي‌توان موقوفه را فروخت:

1/ اختلاف به حدي زياد است كه ممكن باشد قتل رخ دهد. در ماده از اصطلاح « بيم سفك دماء» استفاده كرده است. اين به معني ترس از قتل نفس است. يعني اينقدر اختلاف شديد باشد كه ترس از رخ دادن قتل به وجود بيايد. ترس از ضرب و جرح مدنظر نيست بلكه فقط قتل نفس ملاك است.

2/ اختلاف بين موقوف عليهم به حدي باشد كه امكان خرابي مال موقوفه پيش بيايد. يعني اگر اختلاف باعث بشود مال موقوفه خراب گردد و به مال آسيب جدي برسد به حدي كه امكان استفاده از آن وجود نداشته باشد براي رفع اختلاف مي‌توان مال موقوفه را فروخت.

فروش مال موقوفه بنابر مصلحت ولي فقيه

ولي فقيه در چارچوب ضوابط شرعي و قانوني زماني كه لازم باشد حق دارد مال موقوفه را بفروشد. البته امروزه نماينده ولي فقيه سازمان اوقاف است كه در واقع مي‌تواند در صورت لزوم مال موقوفه را بفروشد.

مصرف مال حاصل از فروش ملك اوقافي

وقتي مال موقوفه به فروش مي‌رسد قطعا نمي‌توان مالي را كه حاصل فروش آن است به هر نحوي خرج كرد. بر اساس ماده 90 قانون مدني در موارد جواز فروش موقوفه، مالي كه به دست مي‌آيد بايد در اقرب به غرض واقف يعني نزديك‌ترين هدفي كه واقف داشته است خرج شود. اگر وقف براي انتفاع عام بوده پولي كه از فروش به دست مي‌آيد بايد براي عموم مردم خرج شود يا اينكه اگر فقط براي فرزندان آقاي الف وقف كرده پول هم بايد براي آن‌ها خرج شود.

پس پول حاصل از فروش موقوفه بايد يا در همان راه يا در نزديك‌ترين مورد به همان هدف مدنظر واقف خرج شود.

 سوالات متداول

آيا امكان فروش مال موقوفه وجود دارد ؟

خير. در اصل امكان فروش مال موقوفه وجود ندارد مگر در سه مورد استثنا كه در مطلب به تفصيل پاسخ داده شده است.

در چه صورت مي‌توان مال وقفي را فروخت ؟

در سه حالت مي‌توان مال وقفي را فروخت. در صورت خرابي، در صورت اختلاف بين موقوف عليهم و اجازه ولي فقيه كه در مطلب به تفصيل پاسخ داده شده است.

پول فروش مال وقفي بايد چگونه خرج شود ؟

بايد براي اقرب به غرض واقف خرج شود كه در مطلب به تفصيل پاسخ داده شده است.

شما مي‌توانيد براي دريافت پاسخ سوالات خود و مشاوره حقوقي در زمينه بيع مال موقوفه از خدمات مشاوره آنلاين و تلفني وكيل دات كام استفاده نماييد.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص فروش مال اوقافي، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد. كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده‌اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون فروش مال اوقافي پاسخ دهند.

براي دريافت مشاوره حقوقي مي توانيد با متخصصين و وكلاي با تجربه وكيل دات كام با شماره 02166419012 تماس بگيريد يا مي توانيد مقالات مجله حقوقي وكيل دات كام را مطالعه نماييد.

منبع:

ملك اوقافي

 شرايط خريد و فروش موقوفه

استثنائات فروش مال وقفيا