وقتي كانون خانواده از هم پاشيده مي‌شود اين فرزندان هستند كه آسيب اصلي را مي‌بينند. براي جلوگيري از آسيب‌هاي بيشتر بايد بعد از جدايي يك سرپرست مناسب كه شايستگي و شرايط لازم نگهداري از فرزندان را دارد انتخاب شود. اگر زوجين نتوانند بر سر اين موضوع توافق كنند، قانون در اين باره تصميم مي‌گيرد. قانون معيارهاي مختلفي را در نظر مي‌گيرد سپس بهترين سرپرست را براي فرزندان انتخاب مي‌كند. اما ممكن است والدي كه حضانت را بر عهده مي‌گيرد استحقاق نگهداري از كودك را نداشته باشد. در اين مقاله به بررسي موانع حضانت مي‌پردازيم.

براي دريافت مشاوره حقوقي مي توانيد با متخصصين و وكلاي با تجربه وكيل دات كام با شماره 02166419012 تماس بگيريد.

براي كسب اطلاعات بيشتر بر روي لينك زير كليك كنيد :

موانع حضانت

موانع اجراي حق حضانت

موانع حضانت

از منظر قانوني مواردي وجود دارد كه هر يك از طرفين اگر اين موانع را داشته باشند نمي‌توانند حضانت فرزند را به عهده بگيرند. در ماده 1157 قانون مدني به وضوح گفته شده است فرزند را از شخصي كه حضانت با اوست نمي‌توان گرفت مگر به علتي قانوني. در صورت عدم صلاحيت سرپرست، دادگاه حضانت را از او مي‌گيرد و به فردي كه شرايط لازم را دارد مي‌دهد. گاهي شخص از همان ابتدا شرايط لازم براي حضانت را ندارد و گاهي هم بعد از اينكه حضانت فرزند به فرد داده شد بعد از گذشت زمان فرد صلاحيت خود را براي حضانت از دست مي‌دهد.

مصاديق موانع حضانت والدين

از منظر قانوني هر زمان كه تخشيص داده شود كه سلامت جسمي و رواني كودك به خطر افتاده است حضانت از شخص گرفته مي‌شود.

برخي از موانع حضانت مشترك بين والدين است از جمله:

1/ انحطاط اخلاقي: در ادامه و ذيل تيتري جداگانه به انحطاط اخلاقي مي‌پردازيم.

 2/ جنون: اگر چه در ماده 1170 قانون مدني فقط به جنون مادر اشاره شده است اما كاملا واضح است كه جنون از موانع اهليت است. در نتيجه فرد مجنون صلاحيت حضانت كودك را ندارد.

3/ كفر والدين: در قانون مدني به وضوح گفته نشده است كه به سبب كفر حضانت از فرد سلب مي‌شود اما با توجه به ماده 1192 قانون مدني و اصل 167 قانون اساسي به طور غير مستقيم مي‌توان نتيجه گرفت شخصي كه مسلمان نيست نمي‌تواند حضانت كودك مسلمان را به عهده بگيرد. در نتيجه وقتي كه فرزند مسلمان است كفر والدين از موانع حضانت محسوب مي‌شود.

انحطاط اخلاقي

در ماده 1173 قانون مدني گفته شده است در صورتي كه هر يك از والدين به دليل انحطاط اخلاقي يا عدم مراقبت از فرزند، سلامت جسماني و يا تربيت اخلاقي فرزند را به خطر بياندازند صلاحيت داشتن حضانت او را ندارند. در اين ماده به مصاديق انحطاط اخلاقي اشاره شده است از جمله موارد زير:

1) اعتياد سرپرست. چنانچه مراقب طفل معتاد به مواد مخدر يا الكل يا قمار باشد. 

2) شهرت داشتن سرپرست به فساد اخلاقي. به طور مثال زماني كه مادر يا پدر روابط آزاد و غير شرعي با جنس مخالف دارند حق حضانت از آن‌ها گرفته مي‌شود.

3) بيماري رواني به تشخيص پزشكي قانوني. هر گاه والدين به بيماري رواني يا جنون دچار باشند به دليل اينكه اهليت خود را از دست مي‌دهند حضانت از آن‌ها گرفته مي‌شود. قطعا زماني كه پزشكي قانوني براي هر يك از والدين گواهي عدم سلامت رواني صادر كند ديگر حق حضانت به فرد تعلق نمي‌گيرد.

4) سوء استفاده كردن از كودك براي امور غير اخلاقي و يا اجبار كودك به انجام شغل‌هاي غير قانوني مانند تكدي گري، قاچاق و فساد و فحشا. حتي اگر خود والدين مشغول امور غير قانوني و غير اخلاقي نباشند اما همين كه كودك را مجبور به چنين كارهايي كنند براي سلب حضانت از ايشان كافي است.

5) تكرار ضرب و جرح غير متعارف. اگرچه در ماده 1179 قانون اين اجازه به والدين داده شده است كه براي تربيت كودك او را تنبيه كنند اما هرگز حق ندارند تا به بهانه تربيت كودك از حد متعارف خارج شوند و سلامتي كودك را به خطر بيندازند. اگر دادگاه تشخيص دهد كه تنبيه كودك بيش از حد بوده و  طبق نظر پزشكي قانوني به سلامت جسمي كودك آسيب وارد شده است مي‌تواند حضانت را از فرد بگيرد.

موانع حضانت مادر

اين مانع حضانت مختص مادر است. در ماده 1170 قانون مدني گفته شده است كه اگر مادر مجددا ازدواج كند حضانت از او گرفته مي‌شود. البته در صورتي كه پدر اجازه بدهد بعد از ازدواج هنوز مادر مي‌تواند حضانت فرزند را بر عهده داشته باشد. اما اگر پدر اجازه ندهد يا ازدواج مجدد سبب آسيب به فرزند شود به طور مثال ناپدري كودك او را كتك بزند حضانت از مادر گرفته مي‌شود.

به غير از مواردي كه در قانون به طور خاص به آن اشاره شده است هر گاه براي دادگاه محرز شود كه به نحوي سلامت جسمي و رواني كودك در خطر است حضانت از شخصي كه فاقد شرايط است گرفته مي‌شود. به طور مثال در صورتي كه والدين كار غير قانوني انجام دهند و به دليل ارتكاب جرم محكوم به حبس يا مجازاتي شوند كه سبب آسيب به فرزند مي‌شود.

مراحل سلب حضانت فرزند

در ابتداي امر طرف مدعي بايد با مراجعه به دفاتر خدمات قضايي دادخواستي مبني بر عدم صلاحيت حضانت فرزند تنظيم كند. خواهان در ضمن دادخواست مدارك خود را بايد ارائه دهد. سپس با تعيين شعبه، اين موضوع در دادگاه خانواده بررسي مي‌شود. شخص مدعي دلايل خود را مبني بر عدم صلاحيت ارائه مي‌دهد. در صورتي كه مستندات كافي باشد حضانت از فرد گرفته مي‌شود و به شخص صالح داده مي‌شود. اين راي قابل اعتراض است.

دعواي سلب حضانت

دعواي عدم صلاحيت براي حضانت فرزند از سوي يكي از والدين عليه والدي كه شرايط حضانت فرزند را ندارد اقامه مي‌شود. در اين صورت طرفي كه مدعي عدم صلاحيت طرف مقابل است بايد ادعاي خود را اثبات كند و صرف ادعا كردن كافي نيست. او بايد ثابت كند كه از نظر قانوني براي ادامه حضانت فرد مقابل موانعي وجود دارد. مدعي براي اثبات عدم استحقاق طرف ديگر مي‌تواند از نظر كارشناس، شهود و ساير ادله استفاده نمايد. به طور مثال در خصوص ضرب و جرح مي‌تواند از نظر پزشكي قانوني استفاده كند. در اين صورت كودك براي معاينه با دستور دادگاه به پزشكي قانوني مراجعه مي‌كند.

اگر يكي از والدين دچار فساد اخلاقي است مدعي مي‌تواند از شهود براي شهادت دادن به فساد طرف مقابل يا جمع كردن استشهاديه محلي استفاده كند. حتي اگر دادگاه لازم بداند از نيروي انتظامي و مددكاران اجتماعي براي انجام دادن تحقيقات محلي راجع به وضعيت كودك و سرپرست كمك مي‌گيرد.

سوالات متداول

آيا ازدواج مجدد مادر مانع حضانت است ؟

بله ازدواج مجدد سبب سلب حضانت از مادر مي‌شود اما در برخي از موارد باز هم مادر مي‌تواند حضانت فرزند را داشته باشد.

مرجع صالح براي رسيدگي به دعواي موانع حضانت كجاست ؟

دادگاه خانواده به دعوا رسيدگي مي‌كند. بعد از ارائه دادخواست شعبه دادگاهي كه بايد به آن رجوع كنيد به شما اطلاع داده مي‌شود.

چگونه بايد وجود موانع حضانت فرزند را اثبات كرد ؟

از طريق نظر كارشناس، شاهد و هر ادله ديگري كه قابليت استناد در دادگاه را داشته باشد.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص موانع حضانت، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد. كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده‌اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون موانع حضانت پاسخ دهند.

براي دريافت مشاوره حقوقي مي توانيد با متخصصين و وكلاي با تجربه وكيل دات كام با شماره 02166419012 تماس بگيريد يا مي توانيد مقالات مجله حقوقي وكيل دات كام را مطالعه نماييد.

منبع : موانع حضانت