گاهي پيش آمده است كه معامله‌اي را انجام داده‌ايد و بدون اينكه اطلاع داشته باشيد بيشتر از آن چيزي كه بايد بهاي آن كالا را پرداخت نموده‌ايد و به شما ضرر و زيان وارد شده‌است. شايد به دلايل مختلف مثلا گذشتن زمان طولاني از معامله ‌و يا… پيش خود فكر كنيد كه ديگر امكان جبران ضرر شما وجود نخواهد داشت اما قانونگذار در اين مورد قانون خاصي تصويب نموده و تحت عنوان خيار غبن به اين مساله پرداخته است. زماني از اين خيار استفاده مي‌شود كه شخص ناآگاه هنگام معامله قيمتي بيشتر از آنچه كه قيمت واقعي مورد معامله است پرداخت كرده است يا كالايي را به ارزش بسيار كمتر از ارزش واقعي فروخته و متحمل ضرر گشته است. در اين مقاله به اين نوع خيار پرداخته‌ايم.

براي دريافت مشاوره حقوقي مي توانيد با متخصصين و وكلاي با تجربه وكيل دات كام با شماره 02166419012 تماس بگيريد.

براي كسب اطلاعات بيشتر بر روي لينك زير كليك كنيد : 

خيار غبن

بررسي ويژگي‌ها

آثار خيار غبن

اسقاط خيار غبن

تعريف خيار غبن و اركان آن

اگر فروشنده‌اي كالايش را نادانسته به قيمت كمتر از قيمت واقعي آن كالا در بازار بفروشد يا خريداري نادانسته كالايي را به قيمت بيشتر از آنچه كه در بازار معامله مي‌شود بخرد در چنين حالتي اين دو فرد متحمل ضرر مالي و در اصطلاح حقوقي مغبون گشته‌اند. براي بر هم زدن چنين معامله‌اي خيار غبن پيش‌بيني شده است.

با توجه به اين تعريف اركان تحقق غبن عبارتند از:

الف) خيار غبن در عقود معوضي موضوعيت دارد.

ب) دو عوض به قدري نامتعادلند كه ارزش اقتصادي اين دو در برابر هم شديدا بهم خورده است.

ج) وجود عدم تعادل در زمان داد و ستد.

د) آگاه نبودن طرف زيان ديده از ميزان ارزش‌هاي واقعي.

فوري بودن خيار غبن

خيار غبن فوري مي‌باشد يعني به محض اطلاع از عدم تعادل ارزش دو كالا بايد اعمال گردد.

مهلت كوتاهي ‌كه در ديد عرف ( فوري) است بعد از علم به غبن آغاز مي‌شود، پس تا وقتي كه مغبون از وضع خويش آگاهي ندارد مهلت اجراي خيار آغاز نمي‌شود.

بايد توجه داشت كه ناآگاهي از وجود خيار و فوري بودن آن نيز در حكم جهل به غبن است با اين تفاوت كه چون همه آگاه از قانون فرض مي‌شوند لذا اثبات جهل به قانون با مغبون است.

همچنين آن‌چه بايد بعد از علم به غبن بي‌درنگ صورت گيرد، اعلام فسخ عقد است نه تصميم دروني به فسخ عقد. پس اگر مغبون اعلان تصميم خود را به منظور خاصي به تاخير اندازد، حق فسخ او ساقط مي‌شود.

اثر غبن

اثر غبن در قرارداد، ايجاد حق فسخ براي مغبون است.

اين حق كه خيار غبن ناميده مي‌شود به مغبون اختيار مي‌دهد كه عقد را منحل سازد.

اثر فسخ معطوف به آينده مي‌باشد. در نتيجه مغبون و طرف او تا تاريخ فسخ، مالك مالي هستند كه به موجب قرارداد به دست آورده‌اند و پس از آن هر يك از دو عوض به مالك اصلي خود باز مي‌گردد، منافع دو عوض نيز همراه با اصل ملك منتقل مي‌شود.

جبران ضرر مغبون قبل از اعمال خيار

براي اينكه مغبون بتواند عقد را فسخ كند بايد:

 اولا ضرر در زمان عقد حادث شود.

ثانيا ضرر تا زمان فسخ موجود باشد زيرا ضرر جبران شده نمي‌تواند مبناي ايجاد خيار شود و التزام به عقد را از بين ببرد.

جبران ضرر مغبون از دوراه امكان‌پذير است

۱- تغيير بهاي كالاهاي مبادله شده به گونه‌اي كه تعادل مطلوب را برقرار سازد:

مثلا سكه طلايي كه صدهزار‌ ريال ارزش دارد به صد و پنجاه‌ هزار‌ ريال فروخته شود. در اينجا خريدار مغبون است و نابرابري فاحش بين دو عوض احساس مي‌شود ولي قبل از اعمال خيار ناگهاني بهاي سكه طلا بالا مي‌رود و به دويست هزار‌ ريال مي‌رسد بدين ترتيب معامله ضرري، به معامله سودآور تبديل مي‌شود.

۲- طرف قرارداد يا ثالث تفاوت بها را مي‌پردازد:

در همان مثال بالا فروشنده پنجاه هزار‌ ريال بهاي اضافي را به خريدار مي‌دهد و ضرر او را جبران مي‌كند. منتهي طبق قانون اگر كسي طرف خود را مغبون كرده باشد، اگر تفاوت قيمت را بدهد خيار غبن ساقط نمي‌شود مگر اينكه مغبون به اخذ تفاوت قيمت راضي گردد.

اسقاط خيار غبن

اگر در معامله قيد گردد كه خيار غبن افحش ولو فاحش اسقاط گرديد خيار غبن از بين مي‌رود و مغبون حق فسخ معامله به علت غبن را از دست خواهد داد.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص خيار غبن، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد. كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده‌اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون خيار غبن پاسخ دهند.

براي دريافت مشاوره حقوقي مي توانيد با متخصصين و وكلاي با تجربه وكيل دات كام با شماره 02166419012 تماس بگيريد يا مي توانيد مقالات مجله حقوقي وكيل دات كام را مطالعه نماييد.

منبع :‌ خيار غبن